Ludzie

26 września 1920 r. Zapraszamy po szczepionkę, czyli dr Serkowski na wojnie z wirusami i bakteriami

Śledzicie doniesienia na temat stanu badań nad szczepionką na koronawirusa? Sto lat temu ludzie pragnęli zaszczepić się na dyzenterię, szkarlatynę, koklusz i tyfus – szczególnie ta ostatnia choroba zbierała śmiertelne żniwo w wielu częściach kraju. 26 września 1920 r. o dostępności szczepionek w swoim Instytucie Bakteriologicznym informował na łamach „Kurjera Warszawskiego” dr Stanisław Serkowski.

Dr Stanisław Serkowski i fragment wnętrza laboratorium. Fotografia opublikowana w „Tygodniku Ilustrowanym” nr 18/1912. Źródło: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego

Wybitny bakteriolog i serolog już od najmłodszych lat interesował się zagadnieniami epidemiologicznymi, m.in. zakaźnością cholery, płonicy i zapalenia opon mózgowych. Przez niektórych historyków jest uważany za jednego z inicjatorów badań onkologicznych. Podjął je w przekonaniu, że rak to choroba zakaźna. Hipoteza się nie sprawdziła, ale wiele innych działań dr. Serkowskiego miało ogromne znaczenie w dziedzinie zdrowia publicznego – jak profilaktyczne akcje szczepień przeciw cholerze w Łodzi, którymi w pierwszej kolejności objął lekarzy (dziś także zachęca się medyków np. do zaszczepienia przeciw grypie).

Dr Serkowski badał bakterie i wirusy, ale przestrzegał też przed chorobami, które sprowadzamy na siebie niejako na własne życzenie – był zagorzałym przeciwnikiem nadużywania alkoholu, a także zwolennikiem badania wody, mleka i ryb w celu wykrycia substancji szkodliwych dla człowieka. Mieszkańcy Warszawy znali go jednak głównie z surowic i szczepionek, które aplikował pacjentom w swojej pracowni przy ul. Świętokrzyskiej.

W laboratorium dr. Serkowskiego. Fotografia opublikowana w publikacji „Szczepienia przeciwcholeryczne i przeciwtyfusowe”, Warszawa 1915. Źródło: Biblioteka Narodowa

Nieprzekonani mogli uzyskać dodatkową motywację w muzeum, które doktor założył w swoim laboratorium. Zebrał tam imponującą kolekcję drobnoustrojów, pasożytów i preparatów anatomicznych pokazujących destrukcyjny wpływ patogenów na ludzki organizm. Trochę przypomina nam to znane z opakowań papierosów zdjęcia szkód wywoływanych przez palenie tytoniu. Płuco po przebytej gruźlicy, wątroba alkoholika, syfilis palca, narządy wewnętrzne kobiety noszącej gorset, a nawet… kostne zgrubienia stawów pod wpływem dojenia krów – cały spis eksponatów, które już z nazwy budzą przerażenie i motywują do zdrowszego trybu życia, znajdziecie w serwisie Polona.

Informacje biograficzne na temat dr. Stanisława Serkowskiego pochodzą z Internetowego Polskiego Słownika Biograficznego.